Germaniýanyň awtoulag zapas şaýlary kompaniýasy Mahle, EV-ler üçin ýokary öndürijilikli elektrik hereketlendirijilerini öndürdi we seýrek topraklaryň üpjünçiligine we islegine basyş edilmegine garaşylmaýar.
Içki ýangyç hereketlendirijilerinden tapawutlylykda, elektrik hereketlendirijileriniň esasy gurluşy we iş prinsipi geň galdyryjydyr.Meniň pikirimçe, köp adam ýaş wagtynda “dört tigirli” bilen oýnady.Onda elektrik hereketlendirijisi bar.
Motoryň iş ýörelgesi, magnit meýdany hereketlendirijiniň aýlanmagy üçin tok güýji bilen hereket etmegidir.Motor, elektrik energiýasyny mehaniki energiýa öwürýän enjamdyr.Aýlanýan magnit meýdany döretmek üçin energiýaly rulon ulanýar we rotoda hereket edip, magnitelektrik güýjüniň öwrüm momentini emele getirýär.Motory ulanmak aňsat, işleýşinde ygtybarly, bahasy pes we gurluşy berk.
Durmuşymyzda saç guradyjy, tozan sorujy we ş.m. ýaly aýlanyp bilýän köp zadyň hereketlendirijisi bar.
Arassa elektrik ulagyndaky hereketlendiriji has uly we çylşyrymly, ýöne esasy ýörelge şol bir.
Motorda güýç geçirmek üçin zerur material we batareýadan elektrik geçirýän material motoryň içindäki mis rulondyr.Magnit meýdany emele getirýän material magnitdir.Bular motory emele getirýän iň esasy iki materialdyr.
Geçmişde elektrik hereketlendirijilerinde ulanylýan magnitler esasan demirden ýasalan hemişelik magnitlerdi, ýöne mesele magnit meýdanynyň güýji çäklidir.Şonuň üçin motory şu gün smartfona dakýan ululygyna kiçeltseňiz, zerur magnit güýjüni almarsyňyz.
Şeýle-de bolsa, 1980-nji ýyllarda “neodim magnit” diýilýän hemişelik magnitiň täze görnüşi peýda boldy.Neodimiý magnitleri adaty magnitlerden iki esse güýçlidir.Netijede, smartfonlardan has kiçi we güýçli nauşniklerde we nauşniklerde ulanylýar.Mundan başga-da, gündelik durmuşymyzda “neodiý magnitlerini” tapmak kyn däl.Indi durmuşymyzdaky käbir gürleýjiler, induksiýa bişirijiler we jübi telefonlarynda “neodim magnitleri” bar.
EV-leriň häzirki wagtda çalt başlamagynyň sebäbi motoryň göwrümini ýa-da çykyşyny düýpgöter gowulandyryp bilýän “neodim magnitleri” bilen baglanyşykly.Şeýle-de bolsa, 21-nji asyra girenden soň, neodiý magnitlerinde seýrek topraklaryň ulanylmagy sebäpli täze bir mesele ýüze çykdy.Seýrek duş gelýän ýer baýlyklarynyň köpüsi Hytaýda.Statistikalara görä, dünýäde seýrek duş gelýän magnit çig malynyň takmynan 97% -i Hytaý tarapyndan üpjün edilýär.Häzirki wagtda bu çeşmäniň eksporty berk çäklendirildi.
Neodimiý magnitleri ösdürenden soň, alymlar has kiçi, güýçli we hatda arzan magnitleri ösdürmäge synanyşdylar we başarmadylar.Hytaý dürli seýrek metallaryň we seýrek topraklaryň üpjünçiligine gözegçilik edýändigi sebäpli, käbir analitikler elektrik ulaglarynyň bahasynyň garaşylşy ýaly peselmejekdigine ynanýarlar.
Recentlyöne soňky döwürde Germaniýanyň awtoulag tehnologiýasy we bölekleri öndürýän “Mahle” kompaniýasy seýrek ýer elementlerini öz içine almaýan täze motor görnüşini üstünlikli ösdürdi.Işlenip düzülen hereketlendirijide asla magnit ýok.
Motorlara bu çemeleşme “induksiýa hereketlendirijisi” hökmünde bellidir we tok akyp bilýän magnitleriň ýerine stator arkaly tok geçirip, magnit meýdany döredýär.Bu wagt, rotor magnit meýdanyna täsir edeninde, elektromotiw potensial energiýany döreder we ikisi aýlaw güýji döretmek üçin täsirleşer.
Plyönekeý söz bilen aýdylanda, hereketlendirijini hemişelik magnitler bilen örtmek arkaly hemişelik döredilen bolsa, bu usul hemişelik magnitleri elektromagnitler bilen çalyşmakdyr.Bu usulyň köp artykmaçlygy bar, iş prinsipi ýönekeý we gaty çydamly.Iň esasy zat, ýylylyk öndürmegiň netijeliliginde az azalma bar we neodim magnitleriniň kemçiliklerinden biri, ýokary ýylylyk emele gelende olaryň işleýşiniň peselmegidir.
Alsoöne onuň kemçilikleri hem bar, sebäbi tok stator bilen rotoryň arasynda akmagyny dowam etdirýär, yssy gaty çynlakaý.Elbetde, hasyl ýygnamak arkaly emele gelen ýylylykdan gowy peýdalanmak we ony awtoulag içerki gyzdyryjy hökmünde ulanmak mümkin.Mundan başga-da birnäçe peseliş bar.Emma MAHLE induksiýa motorynyň kemçiliklerini düzýän magnit däl motory üstünlikli ösdürendigini mälim etdi.
MAHLE-iň täze döredilen magnitsiz hereketlendirijisinde iki esasy artykmaçlygy bar.Seýrek toprak üpjünçiliginiň we islegiň durnuksyzlygy täsir etmeýär.Aboveokarda belläp geçişimiz ýaly, hemişelik magnitlerde ulanylýan seýrek toprak metallarynyň köpüsi häzirki wagtda Hytaý tarapyndan üpjün edilýär, ýöne magnit däl hereketlendirijiler seýrek ýer üpjünçiliginiň basyşyna täsir etmeýär.Mundan başga-da, seýrek toprak materiallary ulanylmaýandygy sebäpli, arzan bahadan üpjün edilip bilner.
Ikinjisi, gaty gowy netijeliligi görkezýär, köplenç elektrik ulaglarynda ulanylýan hereketlendirijiler 70-95% töweregi.Başgaça aýdylanda, güýjüň 100% -ini üpjün etseňiz, çykyşyň 95% -ini üpjün edip bilersiňiz.Şeýle-de bolsa, bu amalda demir ýitirilmegi ýaly ýitgi faktorlary sebäpli önümiň ýitmegi gutulgysyzdyr.
Şeýle-de bolsa, Mahleriň köp halatlarda 95% -den ýokary we käbir ýagdaýlarda 96% -den ýokarydygy aýdylýar.Takyk sanlar yglan edilmedik bolsa, öňki model bilen deňeşdirilende diapazonyň birneme ýokarlanmagyna garaşyň.
Ahyrynda MAHLE ösen magnitsiz motoryň diňe bir ýönekeý ýolagçy elektrik ulaglarynda däl, güýçlendirmek arkaly täjirçilik ulaglarynda hem ulanylyp bilinjekdigini düşündirdi.MAHLE köpçülikleýin önümçilik gözleglerine başlandygyny aýtdy we täze hereketlendirijiniň ösüşi tamamlanandan soň has durnukly, arzan bahadan we has ýokary hereketlendirijileri üpjün edip biljekdigine berk ynanýandygyny aýtdy.
Bu tehnologiýa tamamlanan bolsa, belki MAHLE-iň ösen elektrik hereketlendiriji tehnologiýasy has gowy elektrik ulagy tehnologiýasy üçin täze başlangyç nokady bolup biler.
Iş wagty: Fewral-04-2023